Αφιέρωμα της ΠΑΣΠ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ Αθηνών στον Ούλωφ Πάλμε

Σβεν Ούλωφ Γιοαχίμ Πάλμε

(Sven Olof Joachim Palme,  30 Ιανουαρίου 1927 – 28 Φεβρουαρίου 1986)

Ο  ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ , ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ , ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΔΥ Της 28^ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1986 είναι ΦΤΩΧΟΤΕΡΟΣ

Ο Ούλωφ Πάλμε γεννήθηκε στο Ουστερμάλμ, στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Προερχόταν από ανώτερη τάξη. Ωστόσο, ο πολιτικός του προσανατολισμός επηρεάστηκε από τις Σοσιαλδημοκρατικές ιδέες και ιδανικά. Αυτό οφειλόταν βασικά στα ταξίδια του σε αναπτυσσόμενες χώρες ως φοιτητικός ηγέτης.

Σπουδές - Νεανικά χρόνια

Σπούδασε με υποτροφία στο Κολέγιο Κένυον στο Οχάιο το 1947-1948. Αφού γύρισε τις ΗΠΑ, επέστρεψε στη Σουηδία για να σπουδάσει νομική στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στο πανεπιστήμιο, αναμείχθηκε με τα φοιτητικά πολιτικά πράγματα, δουλεύοντας με την Σουηδική Εθνική Ένωση Φοιτητών. Το 1951 έγινε μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού φοιτητικού συνδέσμου στη Στοκχόλμη. Την επόμενη χρονιά εξελέγη Πρόεδρος της Σουηδικής Εθνικής Ένωσης Φοιτητών, μια θέση που καθιστούσε αναγκαίο το κατέβασμα των τόνων για τα κομματικά πιστεύω.

Ως σπουδαστής με πολιτική δράση ο Πάλμε συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του στα διεθνή ζητήματα και ταξίδεψε στην Ανατολική και στη Δυτική Ευρώπη. Το 1953 πέρασε τρεις μήνες επισκεπτόμενος χώρες της Ασίας, την Ινδία κυρίως αλλά και την Κεϋλάνη, τη Βιρμανία, την Ινδονησία κ.ά. Από την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες τον εντυπωσίασαν ιδιαίτερα οι κοινωνικές ανισότητες, οι φυλετικές διακρίσεις και η άνοδος του μακαρθισμού. Αλλά το ταξίδι του στην Ασία ήταν εκείνο που κυρίως εδραίωσε τις αντιαποικιοκρατικές πεποιθήσεις του.

Πολιτική σταδιοδρομία

Το 1956 ο Πάλμε νυμφεύθηκε την παιδοψυχολόγο Λίσμπετ Μπεκ-Φρίις.

Το 1958 εξελέγη μέλος του σουηδικού κοινοβουλίου με τους σοσιαλδημοκράτες και το 1963 έγινε μέλος της κυβέρνησής τους ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου. Από εκεί και πέρα η άνοδος του Πάλμε υπήρξε συνεχής. Το 1965 έγινε υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών και το 1967 υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού.

Το 1969 διαδέχθηκε τον παραιτηθέντα Ερλάντερ ως πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και ως πρωθυπουργός. Υπήρξε ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος από το 1969 εώς το 1986 και Πρωθυπουργός της Σουηδίας μαζί με ένα Ιδιωτικό Κυβερνητικό Συμβούλιο από τον Οκτώβριο του 1969 ως τον Οκτώβριο του 1976 και μαζί με Υπουργική Κυβέρνηση από τον Οκτώβριο του 1982.

Ως πρωθυπουργός ο Πάλμε παρέμεινε αφοσιωμένος στα ιδεώδη της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, της ΕΙΡΗΝΗΣ και εργάστηκε με ζήλο και συνέπεια για την πραγμάτωσή τους.

Εφάρμοσε δικαιότερη εισοδηματική πολιτική. Μερίμνησε  για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και παροχών και Ενίσχυσε τον πολιτισμό και την επιστημονική έρευνα.

Εσωτερική Πολιτική

Στο εσωτερικό εγκαινίασε εξαιρετικά προοδευτικές κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που απέβλεπαν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού. Εφάρμοσε δικαιότερη εισοδηματική πολιτική και μερίμνησε για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και παροχών και για την ενίσχυση της καλλιέργειας της τέχνης και της επιστήμης. Στα φιλολαϊκά κοινωνικά μέτρα της κυβέρνησης Πάλμε εντάσσεται και η πολιτική της απέναντι στους μετανάστες από φτωχές χώρες οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί και εργάζονταν στη Σουηδία αναζητώντας καλύτερη τύχη. Με τα μέτρα αυτά επιτεύχθηκε η ενσωμάτωση των μεταναστών στη σουηδική κοινωνία, με την παραχώρηση πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων και την παράλληλη καταπολέμηση οποιωνδήποτε ρατσιστικών τάσεων. Εντός της χώρας του, οι αριστερές απόψεις του δημιούργησαν μεγάλη εχθρότητα από τους συντηρητικούς  της Σουηδίας.

Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1982 οι σοσιαλδημοκράτες επανήλθαν στην εξουσία και ο Πάλμε στην πρωθυπουργία. Κατά τη δεύτερη θητεία του ο Πάλμε θέλησε να εφαρμόσει ακόμη ριζοσπαστικότερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της γενικής κατάστασης της χώρας και ειδικότερα της θέσης των εργαζομένων. Τα σχέδια του Πάλμε προκάλεσαν τη σφοδρή αντίδραση των οικονομικών συμφερόντων, που έκαναν λόγο για απειλή κομμουνιστικοποίησης της Σουηδίας, ενώ και το ίδιο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα διχάστηκε απέναντι σε αυτή την πολιτική.

Διεθνείς σχέσεις

H κυβέρνηση Πάλμε χορήγησε πολιτικό άσυλο σε πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων Αμερικανοί που δεν ήθελαν να πολεμήσουν στο Βιετνάμ αλλά και Έλληνες πολέμιοι της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Θαρραλέος επικριτής της επιθετικής πολιτικής των ΗΠΑ, ο Πάλμε παρομοίασε τον βομβαρδισμό του Ανόι από τους Αμερικανούς με τον βομβαρδισμό της Γκερνίκα από τους Γερμανούς κατά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Όταν νεαροί αριστεροί στη Στοκχόλμη πέταξαν αβγά στον Αμερικανό πρεσβευτή, οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες έφτασαν σε τέτοιο σημείο έντασης ώστε ο πρόεδρος Νίξον δήλωσε ότι ο Σουηδός πρεσβευτής δεν ήταν πλέον ευπρόσδεκτος στην Ουάσιγκτον. H κατάσταση βελτιώθηκε μόνο μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Βιετνάμ.

Ο Πάλμε ήταν ένας πολιτικός με ισχυρές πολιτικές θέσεις που προκαλούσε συζητήσεις στη διεθνή σκηνή: η οξεία κριτική του εναντίον των ΗΠΑ για τον πόλεμο του Βιετνάμ, οι εκστρατείες του εναντίον της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων, η καταδίκη του απαρτχάιντ και η συνηγορία υπέρ οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Νότιας Αφρικής, η υποστήριξή του – οικονομική και πολιτική – για το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) και την Οργάνωση Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης (PLO), η συνάντησή του με τον Φιντέλ Κάστρο της Κούβας, και άλλα έκαναν βέβαιο το γεγονός πως ο Πάλμε διέθετε μεγάλο αριθμό εχθρών στο εξωτερικό.

  

Το 1976, ύστερα από 44 χρόνια συνεχούς παραμονής στην εξουσία, οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν τις εκλογές και στη Σουηδία σχηματίστηκε κεντροδεξιά κυβέρνηση. H δραστηριότητα του Πάλμε στη διεθνή σκηνή εντάθηκε τότε ακόμη περισσότερο

Μαζί με τον Βίλι Μπραντ και τον Μπρούνο Κράισκι ο Πάλμε βοήθησε στην ανανέωση της εικόνας της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, της οποίας διετέλεσε αντιπρόεδρος. Εργάστηκε ως μέλος της Επιτροπής Μπραντ για τα προβλήματα Βορρά - Νότου και ως πρόεδρος της Επιτροπής Πάλμε για την Κοινή Ασφάλεια, και το 1980 ανέλαβε το δύσκολο έργο του μεσολαβητή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στον πόλεμο Ιράν - Ιράκ επισκεπτόμενος αρκετές φορές την περιοχή για συνομιλίες με τους ηγέτες των εμπολέμων.

Στα διεθνή θέματα ο Πάλμε ενέτεινε τις προσπάθειές του για την προάσπιση της ειρήνης και τον τερματισμό του εξοπλιστικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, το ανατολικό και το δυτικό. Επαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην πρόταση για δημιουργία αποπυρηνικοποιημένων ζωνών στην Ευρώπη και πήρε μέρος στην Πρωτοβουλία των Εξι, η οποία αποσκοπούσε στη διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης και στον αφοπλισμό και στην οποία συμμετείχαν επίσης η πρωθυπουργός της Ινδίας Ιντιρα Γκάντι, οι πρόεδροι της Αργεντινής Ραούλ Αλφονσίν, του Μεξικού Μιγκέλ ντε λα Μαντρίντ και της Τανζανίας Τζούλιους Νιερέρε και ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου.

Η επάνοδος και το τέλος

Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1982 οι σοσιαλδημοκράτες επανήλθαν στην εξουσία και ο Πάλμε στην πρωθυπουργία. Κατά τη δεύτερη θητεία του ο Πάλμε θέλησε να εφαρμόσει ακόμη ριζοσπαστικότερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της γενικής κατάστασης της χώρας και ειδικότερα της θέσης των εργαζομένων. Τα σχέδια του Πάλμε προκάλεσαν τη σφοδρή αντίδραση των οικονομικών συμφερόντων, που έκαναν λόγο για απειλή κομμουνιστικοποίησης της Σουηδίας, ενώ και το ίδιο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα διχάστηκε απέναντι σε αυτή την πολιτική.

Οι πολιτικοί του αντίπαλοι όμως δεν στάθηκαν ικανοί να ματαιώσουν το όραμα του για κοινωνική ΑΛΛΑΓΗ. Μόνος ικανός για τη ματαίωση του έργου του στάθηκε ο δολόφονος του. 

Άλλωστε η προοδευτικές επιλογές του λαοφιλέστερου Σουηδού ηγέτη στην ιστορία και διασημότερης σε διεθνές επίπεδο πολιτικής φυσιογνωμίας της χώρας του, του είχαν κληροδοτήσει εκτός από φανατικούς φίλους και φανατικούς εχθρούς στο χώρο της ακροδεξιάς.

Ο αγαπητός από τον λαό, λιτός στον τρόπο ζωής του και προσιτός Ούλωφ Πάλμε συχνά κυκλοφορούσε χωρίς καμία προστασία από σωματοφύλακες, και η νύχτα της δολοφονίας του ήταν μία από αυτές τις περιπτώσεις. Επιστρέφοντας πεζός στο σπίτι του από έναν κινηματογράφο με τη σύζυγό του Λίσμπετ, το ζευγάρι έπεσε θύμα επίθεσης. Ο Πάλμε πυροβολήθηκε δύο φορές στο στομάχι, και η σύζυγός του στην πλάτη. Η αστυνομία ανέφερε πως ένας οδηγός ταξί χρησιμοποίησε το κινητό ραδιόφωνό του για να σημάνει συναγερμό. Δύο νεαρά κορίτσια που κάθονταν σε ένα αυτοκίνητο κοντά στη σκηνή του εγκλήματος προσπάθησαν να βοηθήσουν τον Πρωθυπουργό. Μεταφέρθηκε επειγόντως στο νοσοκομείο αλλά ήταν νεκρός όταν έφτασε. Η κυρία Πάλμε θεραπεύτηκε από τον τραυματισμό της και ανάρρωσε. Ο δολοφόνος δραπέτευσε προς τα ανατολικά στη διασταύρωση Τουννελγκάταν και εξαφανίστηκε.

Η δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού , είκοσι οχτώ χρόνια μετά δεν έχει εξιχνιαστεί . Ένα πέπλο συνομοσιολογίας παρακρατικών και σιωνιστικών οργανώσεων περιβάλλει το φόνο του. Πολλοί δεν θεωρούν τυχαίο πως ο πρροστατευόμενός του και πολιτικός του σύμμαχος Μπερντ Κάρλσσον ο οποίος είχε οριστεί Επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για τη Ναμίμπια τον Ιούλιο του 1987 επίσης είχε πρόωρο θάνατο. Ο Κάρλσσον πέθανε στη συντριβή της Πτήσης Παν Αμ 103 στις 21 Δεκεμβρίου 1988 στο δρόμο για την τελετή υπογραφής των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη με την οποία η Νότια Αφρική παραχωρούσε την κατά πολύ αργοπορημένη ανεξαρτησία στη Ναμίμπια. Ο θάνατος του είχε έναν ιδιαίτερο συμβολισμό αν αναλογιστεί πως η στήριξη των απελευθερωτικών κινημάτων και ειδικά αυτών στη Νότια Αφρική αποτέλεσαν κορυφαία επιλογή στην εξωτερική πολιτική του μέντορα του Ούλωφ Πάλμε. Η εμπλοκή της αμερικανικής εταιρίας Παν Αμ θυμίζει έντονα το θάνατο σοσιαλιστών ηγετών της Λατινικής Αμερικής όπως οι Τορρίχος και Ρολντός.

Είκοσι οχτώ χρόνια έχουν περάσει από εκείνη τη μοιραία νύχτα στον κεντρικό δρόμο Σβεαβέγκεν (Sveavägen) της Στοκχόλμης και οι ιδέες του μεγάλου εκείνου Σοσιαλδημοκράτη είναι επίκαιρες . Στην περίοδο της ηθικής κρίσης που διέρχεται η κοινωνία με το ρατσισμό και την ξενοφοβία να γιγαντώνονται λογω της οικονομικής εξαθλίωσης και της ανέχειας, σε συνδυασμό με την απουσία της ελπίδας το παράδειγμα του Πάλμε αποτελεί μονόδρομο. Ένας μονόδρομος που οδηγεί από το νεοφιλελευθερισμό στη Δημοκρατία σε οικονομικό , πολιτικό   και κοινωνικό επίπεδο.

Ως νέοι, δημοκράτες, σοσιαλιστές και σκεπτόμενοι πολίτες δεν ξεχνούμε και πάντα θα τιμούμε πρόσωπα όπως ο Ουλωφ Πάλμε που με την πίστη, τον αγώνα ,τη δράση αλλά και την ίδια τους τη  ζωή  μας κληροδοτησαν με το αγαθο της Δημοκρατιας και της κοινωνικής δικαιοσύνης

Διότι η Δημοκρατία δεν αποτελεί δώρο, αλλά κεκτημένο του αγώνα των ανθρώπων.